สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงมีความเก่งกล้าในการรบ ทรงเป็นมหากษัตริย์ชาตินักรบที่มีความกล้าหาญ มีพระราชกรณียกิจและเหตุการณ์ในระหว่างการรบที่สำคัญต่างๆมากมาย
พระราชประวัติพระนเรศวรมหาราชโดยย่อ
สมเด็จพระนเรศวร พระราชสมภพที่เมืองพิษณุโลก เมื่อปีเถาะ พุทธศักราช 2098 เป็นราชโอรสของสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช แห่งราชวงศ์สุโขทัย และพระวิสุทธิกษัตรีย์ พระราชนนี มีพระเชษฐภคินีคือ พระสุพรรณกัลยา และสมเด็จพระอนุชาคือ สมเด็จพระเอกาทศรถ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้ทำสงครามกับพม่าอยู่หลายครั้ง อย่างการทำสงครามยุทธหัตถีระหว่างกรุงศรีอยุธยากับกรุงหงสาวดี ผลของสงครามนั้นปรากฏว่ากรุงศรีอยุธยาฝ่ายของสมเด็จพระนเรศวรเป็นฝ่ายชนะแม้จะมีกำลังพลที่น้อยกว่า สงครามในครั้งนั้นมีความโดดเด่นของการต่อสู้กันระหว่างสมเด็จพระนเรศวรกับอุปราชามังกยอชวา สงครามยุทธหัตถีเป็นการปลดปล่อยสยามจากการครอบครองของทางฝ่ายพม่า
พระราชกรณียกิจและและเหตุการณ์ต่างๆที่สำคัญ
- ขณะมีพระชนมายุได้ 9 พรรษา พระเจ้าตะเบงชะเวตี้ของพม่ายกทัพมาตีกรุงศรีอยุธยา จึงถูกนำไปเป็นตัวประกัน ที่กรุงหงสาวดี
- เมื่อพระชนมายุได้ 15 พรรษา ได้กลับออกมาจากกรุงหงสาวดี
- พระชนมายุได้ 16 พรรษา เสด็จขึ้นครองเมืองพิษณุโลก
- พระชนมายุได้ 19 พรรษา ยกทัพไปกับสมเด็จพระราชบิดา ไปสมทบกับทัพหลวงเพื่อตีเมืองเวียงจันทน์
- พระชนมายุได้ 23 พรรษา ได้ทรงเรือไล่จับพระยาจีนจันตุ ที่หนีไปทางปากแม่น้ำเจ้าพระยา
- พระชนมายุได้ 24 พรรษา ทรงเป็นแม่ทัพและได้ต่อสู้กับพระทศราชาของพม่าที่ได้เข้ามาตีโคราช และพระองค์ทรงได้รับชัยชนะ
- พระชนมายุได้ 28 พรรษา เป็นแม่ทัพยกทัพไปช่วยเมืองหงสาวดี เพื่อไปตีเมืองลุม เมืองคัง รัฐไทยใหญ่ ตามคำสั่งพม่า
- พระชนมายุได้ 29 พรรษา ประกาศอิสรภาพของไทยที่เมืองแครง จึงทำให้กรุงศรีอยุธยาขาดไมตรีกับกรุงหงสาวดี
- พุทธศักราช 2128 สงครามไทยกับพม่า ไทยมีกำลังพล 80,000 คน พม่ามีกำลังพล 150,000 คน ไทยได้ตีทัพพม่าแตกไปทั้งที่มีกำลังพลน้อยกว่า
- พุทธศักราช 2129 สงครามไทยกับพม่า พระเจ้าหงสาวดีได้ยกทัพมาล้อมกรุงนาน 6 เดือน แต่ไทยก็ตีขับไล่พม่าจนถอยทัพไป
- ขณะมีพระชนมายุได้ 35 พรรษา พระราชบิดาสวรรคต พระองค์จึงได้เสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติ ในวันที่ 29 กรกฎาคม พุทธศักราช 2133
- พระชนมายุได้ 37 พรรษา ได้ทำสงครามยุทธหัตถีกับพม่า และได้รับชัยชนะเหนือพระมหาอุปราชามังกยอชวา
- พุทธศักราช 2136 สงครามที่เมืองเขมร ไทยยกทัพไปตีได้เมืองเขมร
- พุทธศักราช 2137 สงครามไทยกับพม่า ไทยยกทัพไปตีได้หัวเมืองมอญ
- พุทธศักราช 2138 สงครามไทยกับพม่า ได้ยกทัพเพื่อไปตีเมืองหงสาวดีครั้งแรกแต่ไม่สำเร็จ
- พุทธศักราช 2142 สงครามไทยกับพม่า ได้ยกทัพไปตีเมืองหงสาวดีได้สำเร็จ
- พุทธศักราช 2146 สงครามกับเมืองเขมร ยกทัพไปตีได้เมือง
- พุทธศักราช 2147 ได้ยกทัพไปตีกรุงอังวะ แต่ทรงประชวร และได้เสด็จสวรรคตลงเสียก่อน
การสวรรคต
เมื่อครั้งสมเด็จพระนเรศวรไปตีกรุงอังวะ ทรงประชวรมีหัวระลอก หรือฝี ขึ้นที่พระพักตร์ และได้ประทับแรมที่ตำบลทุ่งแก้ว แขวงเมืองหาง ต่อมาได้เสด็จสวรรคต เมื่อวันจันทร์ ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 6 ปีมะเส็ง พุทธศักราช 2148 มีสิริพระชนมพรรษาได้ 49 พรรษาเศษ
สำหรับพระราชประวัติพระนเรศวรนั้น พระองค์ได้ทำการรบที่มีความสำคัญหลายครั้ง ทำให้คนไทยได้สำนึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์มีความเก่งกล้าสามารถในการทำสงครามเพื่อปกป้องแผ่นดินไทย
